Zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłego zobowiązania.

Nadpłatą jest kwota nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Przepisy Ordynacji podatkowej zobowiązują organy podatkowe do określonego trybu postępowania w odniesieniu do powstałej nadpłaty podatnika. Zasady postępowania z nadpłatami określa art. 76 § 1 oraz art. 76a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

^{Pomnik gen. Ryszarda Kuklińskiego w Krakowie na pl. Jana Nowaka-Jeziorańskiego pomiędzy Galerią Krakowską, a budynkiem starego dworca PKP – symbolizuje upadek muru berlińskiego, wygięty łuk – szablę oraz połączoną Europę.}

Kolejność rozliczania nadpłaty.

W pierwszej kolejności nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, kosztów upomnienia oraz bieżących zobowiązań podatkowych. W przypadku braku zaległości podatkowych lub bieżących zobowiązań podatkowych nadpłata podlega zwrotowi z urzędu, chyba, że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. Reguły powyższe określa art. 76 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

Jedynie zatem w przypadku braku zaległości podatkowych i bieżących zobowiązań podatnik posiada prawo dysponowania nadpłatą podatku. Podatnik może dysponować nadpłatą jedynie w odniesieniu do zobowiązań przyszłych.

Definicja zobowiązania przyszłego.

Zobowiązaniem przyszłym jest zobowiązanie, które jeszcze nie powstało (w rozumieniu art. 21 § 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa), ale z uwagi na istniejący stan rzeczy można spodziewać się, że powstanie (wyrok WSA we Wrocławiu z 15.04.2013 r. sygn. akt I SA/Wr 299/13).

Zwrot na podstawie wniosku.

Wniosek podatnika jest wiążący dla organu podatkowego i może dotyczyć całości lub wskazanej części nadpłaty. Wniosek powinien wskazywać konkretne zobowiązania podatkowe, na które organ podatkowy winien zaliczyć nadpłatę. Wnioskodawca może wskazać dowolne przyszłe zobowiązanie podatkowe, nie ma znaczenia kolejność powstawania zobowiązań podatkowych ani terminy płatności.

Brak wniosku zobowiązuje organ do zwrotu kwoty nadpłaty, jeżeli nie istnieją zaległości lub bieżące zobowiązania podatkowe, na które organ podatkowy jest zobowiązany z urzędu zaliczyć powstałą nadpłatę.

Bez postanowienia.

Zgodnie z art 76a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w sprawach zaliczenia nadpłaty na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych wydaje się postanowienie. Przepis ten zezwala na wydanie postanowienia wyłącznie w sprawie zaliczenia nadpłaty na poczet zaległych i bieżących zobowiązań podatkowych.

Oznacza to, że złożenie wniosku o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych nie zobowiązuje organu podatkowego do wydania w tym zakresie postanowienia.

Brak jest delegacji ustawowej do wydania przez organ podatkowy orzeczenia (czy to postanowienia czy też decyzji) o zaliczeniu nadpłaty na poczet zobowiązań przyszłych. Do momentu zaistnienia zobowiązania bieżącego organ podatkowy nie rozpoznaje wniosku podatnika w przedmiocie zaliczenia nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych i nie narusza to treści art. 139 § 2 Ordynacja podatkowa (WSA w Gliwicach z 26.09.2011 r. sygn. akt I SA/Gl 144/11).

Wątpliwości i pytania.

• Czy w przypadku nadpłaty w bardzo niskiej kwocie (1 zł, 5 zł czy 10 zł) wydając postanowienie muszę je doręczyć za potwierdzeniem odbioru – koszt 8,60 zł? Czy jest przepis wskazujący wysokość nadpłaty i doręczenia takiego postanowienia?

Odpowiedź:
Na dzień dzisiejszy nie ma przepisu wskazującego wprost, do jakiej wysokości nadpłaty nie należy wysyłać postanowienia o zaliczeniu nadpłaty. Natomiast w projekcie nowej ustawy Ordynacja podatkowa, znajduje się zapis wskazujący, że postanowienie w sprawie zaliczenia nadpłaty w przypadku gdy nadpłata nie przekracza 60 zł wydaje się wyłączne na wniosek.

Zgodnie z art. 44 ustawy o finansach publicznych wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny. Można zatem wprowadzić wewnętrzne ograniczenia dotyczące wydawania postanowień np. w Instrukcji w sprawie ewidencji i poboru podatków i opłat lokalnych.