Co łączy postanowienie i decyzję?

Wszczęcie postępowania podatkowego – to wiadomo: z wniosku strony albo z urzędu w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie. Ale jedna z uczestniczek warsztatów pyta: Czy w decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązania musi być ujęty ten sam okres, który wskazałam w postanowieniu o wszczęciu postępowania?

Odpowiadam na to pytanie: Tak, okres za jaki określana jest wysokość zobowiązania w decyzji musi być tożsamy z okresem za jaki zostało wszczęte postępowanie. Jakiekolwiek różnice w okresie wskazanym w postanowieniu i decyzji są podstawą do do stwierdzenia w tym zakresie nieważności decyzji, jako wydanej bez podstawy prawnej.

Posłużymy się przykładem opisanym w wyroku WSA we Wrocławiu z 4 sierpnia 2017 r. sygn. akt I SA/Wr 221/17. Postępowanie wszczęto za miesiące 07-12/2013 r. i 2014 r., natomiast w wydanej decyzji organu I instancji opłaty określono: „za okres od lipca do października 2013 r.”, zaś organ II instancji w decyzji określił opłaty „za rok 2013”. Podobnie w odniesieniu do postępowania wszczętego „za 2014 r.” – w decyzjach opłatę określano: „od marca do czerwca 2014r.” lub „od marca do października 2014 r.”. Zaś w ostatnio wydanej decyzji organ I instancji określił opłatę „za okres od marca do października 2014 r.”, zaś organ odwoławczy „za rok 2014”.

WSA wskazał: Takie rozbieżności w określeniu okresu za jaki należna jest opłata, oderwane są całkowicie od zakresu wszczętego z urzędu postępowania, czyniąc rozstrzygnięcie organów wadliwe raz, jako dotyczące okresu za jaki nie zostało wszczęte postępowanie, zaś w kolejnym rozstrzygnięciu, ograniczone tylko do części okresu za jaki zostało ono wszczęte.

Postanowienie o wszczęciu (art. 165 § 1 i § 2 ustawy Ordynacja podatkowa) nie tylko inicjuje postępowanie podatkowe ale przede wszystkim określa przedmiot i zakres tego postępowania. Z jego treści strona winna czerpać pełną, wszechstronną, zgodnie z prawem umotywowaną informację o swojej sytuacji prawnej, w zakresie zarówno prawa procesowego jak i materialnego. Uwzględniając dodatkowo skutki prawne, jakie pociąga za sobą wszczęcie postępowania, niezbędne jest dokładne określenie zakresu przedmiotowego jak i czasowego zakresu postępowania, tj. okresu za jaki inicjowane jest postępowanie. Wskazany w postanowieniu zakres (przedmiotowy i czasowy) postępowania stanowi dla strony istotną informację co do jej praw i obowiązków ale też zakreśla organowi podatkowemu granice postępowania, poza które nie wolno mu wykroczyć. Organ nie może zatem prowadzić postępowania w sobie tylko wiadomym zakresie czasowym, z naruszeniem okresu określonego w postanowieniu wszczynającym postępowanie.

Stwierdzona wadliwość kontrolowanej decyzji (rozstrzyganie za okres, za który nie została obalona wiarygodność deklaracji i nie zostało wszczęte postępowanie podatkowe) wyczerpuje przesłanki do stwierdzenia w tym zakresie nieważności decyzji, jako wydanej bez podstawy prawnej (art. 247 § 1 pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa) a co najmniej jako inne naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.