Opłata obciąża wszystkich współwłaścicieli nieruchomości.

Kto jest zobowiązany do ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku nieruchomości będącej współwłasnością kilku osób? To temat jednego z ostatnich wyroków – wyroku WSA w Gliwicach z 23 listopada 2020 r. sygn. akt I SA/Gl 1385/19.

Właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi (art. 6h ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). W związku z powyższym, właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w terminie 14 dni od dnia zamieszkania na danej nieruchomości pierwszego mieszkańca lub powstania na danej nieruchomości odpadów komunalnych (art. 6m ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).

Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi obciąża właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, co wynika wprost z art. 6h ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ma charakter daniny publicznej (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2013 r., K 17/12), nakładanej w drodze ustawy.

W konsekwencji, każdy kto znajdzie się w sytuacji opisanej w ustawie (zrealizuje daninowy stan faktyczny), zobowiązany jest do zapłaty opłaty na takich samych zasadach. Podmiot objęty tą daniną wstępuje w stosunki prawne ustalone przez ustawodawcę. Dlatego nie jest możliwe modyfikowanie treści ustawy w drodze umów, czy porozumień zawieranych przez podmiot obowiązany z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach podmiotem obowiązanym z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami jest właściciel nieruchomości.

Pojęcie właściciela nieruchomości dla potrzeb ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zostało zdefiniowane przez ustawodawcę w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy. Zgodnie z tym przepisem ilekroć w ustawie jest mowa o właścicielach nieruchomości – rozumie się przez to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością.

Powyższa definicja ma charakter zakresowy, zostały w niej wymienione poszczególne kategorie podmiotów, które mogą zostać uznane za właścicieli nieruchomości w znaczeniu ustawowym, przy czym zamieszczona w ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach definicja „właścicieli nieruchomości” i „nieruchomości” jest odmienna od tych stosowanych w prawie cywilnym i odbiega od ścisłego znaczenia tych pojęć w tej gałęzi prawa. A zatem, sformułowana w ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) definicja „właścicieli nieruchomości” odnosi się jedynie do regulacji tej ustawy (i aktów wykonawczych do niej) i nie może być skutecznie podnoszona w postępowaniach opartych na przepisach innych ustaw. Jest to definicja stricte przypisana do jednej regulacji (por. wyrok NSA z 7 maja 2019 r., II FSK 3847/18). Przepis zatem formułuje zatem zasadę, że współwłaściciel nieruchomości dla potrzeb ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach traktowany jest jak właściciel. Wymaga zaakcentowania, że ustawa w tym zakresie nie zawiera żadnych wyjątków różniących obowiązki współwłaścicieli w zależności od wielkości posiadanego udziału. Nie zawiera też uregulowań, które wyłączałyby obowiązki jednego ze współwłaścicieli z uwagi na szczególne ukształtowane wzajemnych relacji majątkowych. Takie normatywne rozwiązanie przesądza o tym, że w każdej sytuacji bycia współwłaścicielem nieruchomości zamieszkałej współwłaściciel obciążony jest obowiązkiem złożenia deklaracji i ponoszenia opłat z tytułu wytwarzanych na tej nieruchomości odpadów.

WSA w Gliwicach podzielił pogląd WSA Łodzi zawarty w wyroku z 27 listopada 2019 r., I SA/Łd 568/19 (poparty wyrokami WSA w Szczecinie: z 19 kwietnia 2017 r., I SA/Sz 98/17 oraz z 4 lipca 2017 r., I SA/Sz 1436/16), zgodnie z którymi takie ukształtowanie przez ustawodawcę zasady współodpowiedzialności wszystkich współwłaścicieli za publiczne obciążenia nieruchomości wspólnej ma w zamierzeniu ustawodawcy chronić organy i budżety podmiotów na rzecz których opłaty są pobierane. Opłaty winni w myśl ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach uiszczać wszyscy współwłaściciele, natomiast kwestia ich wzajemnego rozliczenia pomiędzy sobą, w sytuacji gdy jeden ze współwłaścicieli ponosi większe koszty w stosunku do ilości wytwarzanych odpadów, lub ponosi je mimo iż nie wytwarza odpadów, albowiem nie zamieszkuje na danej nieruchomości – pozostaje ich wewnętrzną sprawą.