Przedawnienie – kilka reguł.

Opublikowano przez

Zbliżający się koniec 2020 roku oznacza, że temat przedawnienia podatków i opłat coraz częściej będzie pojawiał się w pytaniach podczas warsztatów online, w komentarzach wpisów i postach na Fb. Czy zobowiązanie podatkowe za 2015 r. przedawni się z upływem 31 grudnia 2020 r., czyli 1 stycznia 2021 r.? To zależy od kilku czynników. Spójrzmy na kilka podstawowych reguł.

Przedawnienie – czyli….

Istotą przedawnienia uregulowanego w art. 70 ustawy Ordynacja podatkowa jest to, że na skutek upływu czasu zobowiązanie podatkowe wygasa z mocy prawa (art. 59 § 1 pkt 3) i organ podatkowy nie może skutecznie domagać się od podatnika jego zapłaty, zobowiązanie podatkowe bowiem przestaje istnieć (wyrok WSA w Warszawie z 26.01.2004 r., sygn. akt III SA 999/02).

Przedawnienie zobowiązań podatkowych oznacza, że po upływie określonego czasu, zobowiązanie podatkowe, chociaż niezapłacone, wygasa łącznie z odsetkami za zwłokę. Po upływie okresu przedawnienia z mocy prawa, bez konieczności wydawania żadnej decyzji, przestaje istnieć stosunek zobowiązaniowy pomiędzy podatnikiem i wierzycielem podatkowym. Organ podatkowy nie ma wówczas podstaw do egzekwowania zobowiązania (wyrok WSA w Warszawie z 15.10.2007 r. sygn. akt III SA/Wa 889/07).

Wierzyciel, chociaż niezaspokojony, nie ma już podstaw do egzekwowania zobowiązania podatkowego. Dobrowolne spełnienie tego zobowiązania przez podatnika prowadzi do powstania nadpłaty, która podlega zwrotowi (wyrok WSA w Gliwicach z 19.11.2008 r. sygn. akt I SA/Gl 571/08).

Niezapłacone zobowiązanie podatkowe wraz z należnościami ubocznymi (odsetkami za zwłokę) przestaje istnieć bez potrzeby wydawana odrębnych decyzji (wyrok NSA z dnia 5 lipca 2001 r., sygn. akt I SA/Łd 750/99).

Termin przedawnienia.

Zgodnie z art. 70 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Oznacza to, że istotnym dla obliczenia biegu terminu przedawnienia jest określenie roku, w którym upłynął termin płatności zobowiązania podatkowego.

Przykład:

  • Termin płatności I raty 2015 r. podatku od środków transportowych dla podatnika A. upłynął 15 lutego 2015 r. Podatek przedawni się z upływem 31 grudnia 2020 r. Przedawnienie nastąpi 1 stycznia 2021 r.
  • Termin płatności opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za grudzień 2015 r. dla właściciela nieruchomości B upłynął 10 stycznia 2016 r. Opłata przedawni się z upływem 31 grudnia 2021 r. Przedawnienie nastąpi 1 stycznia 2022 r.

Bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany lub zawieszony.

Przerwanie biegu terminu przedawnienia.

Przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania oznacza, że czas, jaki upłynął od początku biegu terminu przedawnienia do zaistnienia przyczyny powodującej jego przerwanie, uważa się za niebyły, a przedawnienie rozpoczyna swój bieg na nowo (uchwała NSA z 3 czerwca 2013 r. sygn. akt I FPS 6/12 NSA).

Przepis art. 70 § 4 ustawy Ordynacja podatkowa umożliwia wielokrotne przerywanie biegu terminu przedawnienia. Każdorazowe zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony, skutkuje bowiem przerwaniem biegu pięcioletniego terminu (np. wyrok NSA z 13 lipca 2009 r., sygn. akt: I FSK 476/08; wyrok NSA z 14 października 2010 r., sygn. akt: III FSK 1000/09).

Przykładowe przesłanki przerwania biegu terminu przedawnienia:

Zgodnie z art. 70 § 3 ustawy Ordynacja podatkowa bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego.

Stosownie do art. 70 § 4 ustawy Ordynacja podatkowa bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Środki egzekucyjne zostały wymienione w art. 1a pkt 12 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Środkiem egzekucyjnym jest m. in. egzekucja: z pieniędzy, z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, z rachunków bankowych, z ruchomości, z nieruchomości.

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia.

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia oznacza, że termin ten przez okres zawieszenia nie biegnie, przez co ulega wydłużeniu. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia następuje z mocy prawa. Okres zawieszenia dodaje się do 5-letniego terminu przedawnienia, co skutkuje tym, że staje się on dłuższy (Wyrok WSA w Lublinie z 26 lutego 2016 r. sygn. akt I SA/Lu 1266/15).

Przykładowa przesłanka zawieszenia biegu terminu przedawnienia:

Zgodnie z art. 70 § 2 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia wydania decyzji o odroczeniu termin płatności podatku lub zaległości podatkowej, rozłożeniu na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej wraz z  odsetkami za zwłokę, do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej.