Pojazd do odbioru odpadów komunalnych – to pojazd specjalny zwolniony z podatku od środków transportowych?

W dzisiejszym M. P. poz. 1002 zostało opublikowane obwieszczenie z dnia 8 października 2020r. w sprawie minimalnych stawek podatku od środków transportowych obowiązujących w 2021 r.: https://podatkowyreferat.online/m2020000100201/. Minimalne stawki podatku od środków transportowych na rok 2021 nie ulegają zmianie i pozostają w wysokości określonej na 2020 r. Zasada powyższa wynika z art. 12b ustawy o podatkach i opłatach lokalnych – procentowy wskaźnik kursu euro na dzień 1 października 2020 r. w stosunku do kursu euro na dzień 1 października 2019 r. był niższy niż 5%.

Minimalne stawki podatku od środków transportowych na 2021 r. to nie jedyne informacje dotyczące tego podatku w dniu dzisiejszym. Poniżej fragmenty interpelacji poselskiej nr 11559 z 24 września 2020 r. oraz udzielonej odpowiedzi przez Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 20 października 2020 r. nr PS2.054.21.2020 (https://podatkowyreferat.online/ps2-054-21-2020/) w sprawie przepisów dotyczących przeznaczenia pojazdów do odbioru odpadów komunalnych i ich wpływu na przepisy dotyczące podatku od środków transportowych.

W interpelacji został wskazany dotychczasowy pogląd sądownictwa w zakresie zwolnienia z podatku od środków transportowych pojazdów specjalnych (jeżeli w rubryce ˝rodzaj pojazdu˝ był wpis ˝pojazd specjalny˝, to na podstawie takiego zapisu właściciel pojazdu był zwolniony z obowiązku podatkowego) oraz zmianę stanowiska NSA w tym zakresie (Nie sposób przyjąć, że o rodzaju pojazdu decyduje wpis w dowodzie rejestracyjnym. NSA podkreślił, iż o tym, czy pojazd korzysta ze zwolnienia od podatku od środków transportowych, jako pojazd specjalny na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych decyduje wyłącznie to, czy mieści się on w definicji zamieszczonej w art. 2 pkt 36 Prawa o ruchu drogowym. Ta okoliczność powinna być ustalona przy zachowaniu reguł postępowania dowodowego przez organ podatkowy (wyrok NSA z dnia 13 stycznia 2011 r., sygn. akt II FSK 1599/09)).

W dalszej części interpelacji podkreślono:

W powyższym stanie prawnym ukształtował się powszechny proceder omijania przepisów prawa przez niektóre podmioty odbierające odpady komunalne. Podmioty odbierające odpady komunalne w gminach zmieniają formalnie przeznaczenie pojazdów będących w ich posiadaniu z wywozu śmieci na oczyszczanie dróg bądź zimowe utrzymanie dróg, poprzez montaż czołownic na pojeździe uzyskując tym samym wpis w dowodzie rejestracyjnym dokonany przez organ rejestrujący w rubryce „rodzaj pojazdu” – „pojazd specjalny” i roszczą sobie tym samym prawo do zwolnienia od obowiązku zapłacenia podatku od środków transportowych. Podnieść w tym miejscu należy, iż pojazdy będące w posiadaniu podmiotów odbierających odpady komunalne są w istocie śmieciarkami a zatem nie są pojazdami specjalnymi w rozumieniu ustawy Prawo o ruchu drogowym. Poprzez montaż czołownic, pojazdy uzyskują status „pojazdu specjalnego” i nadal odbierają śmieci.

W świetle uprzednio zajętego stanowiska przez NSA uznającego, że wpis w dowodzie rejestracyjnym dokonany przez organ rejestrujący decydował o przyznaniu bądź odmowie przyznania zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 12 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych skutkował, iż pojazdy po formalnej zmianie przeznaczenia pojazdu i uzyskaniu statusu „pojazdu specjalnego” niejako automatycznie zostawały zwolnione z opodatkowania podatkiem od środków transportowych, działając na szkodę gminy poprzez uszczuplenie należnych gminie dochodów z tytułu ww. podatku. Po zajęciu stanowiska przez NSA, że gminne organy podatkowe będą musiały we własnym zakresie badać i rozstrzygać, czy np. pojazd przystosowany do wywozu śmieci po dokonaniu konstrukcyjnych przeróbek i zmianie przeznaczenia jest w istocie pojazdem specjalnym i korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od środków transportowych, nastręcza wielu problemów dla organów podatkowych i może skutkować niejednolitą interpretacją i stosowaniem przepisów prawa przez te organy. Wskazać należy, iż organy podatkowe nie posiadają wiedzy motoryzacyjnej oraz nie posiadają uprawnień do badania cech konstrukcyjnych pojazdów, a bazując jedynie na definicji pojazdu specjalnego wyrażonej w art. 2 pkt 36 Prawa o ruchu drogowym, można przyjąć, że np. śmieciarka po zamontowaniu czołownic i uzyskaniu wpisu w rubryce rodzaj pojazdu – „pojazd specjalny” to pojazd specjalny pomimo, iż w rzeczywistości przez cały czas wykorzystywana jest zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem do wywozu śmieci i jako taka, w świetle interpretacji sądu nie powinna podlegać zwolnieniu od opodatkowania jako pojazd specjalny. Sytuacja ta może spowodować, że ten sam pojazd dla organu rejestrującego będzie np. pojazdem specjalnym np. pługiem odśnieżnym, a dla organu podatkowego śmieciarką i prowadzić będzie do sporów pomiędzy organami podatkowymi a podatnikiem co w konsekwencji wydłuży bądź ograniczy ściągalność podatku od środków transportowych. Bazowanie na definicji pojazdu specjalnego, która jest bardzo ogólnie i nieprecyzyjnie sformułowana, spowoduje, że gminy mogą stracić znaczną część dochodów z tytułu podatku od środków transportowych i nie będą w stanie realizować zadań do których zostały powołane.

Na zadane w interpretacji pytanie: Czy organy podatkowe w ramach swoich kompetencji same mają rozstrzygać, jakiego rodzaju jest pojazd będący we władaniu osoby fizycznej lub prawnej, w szczególności badać zakres zmian konstrukcyjnych i określać rzeczywiste przeznaczenie pojazdu dla celów podatkowych? Ministerstwo Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej odpowiada:

Definicję legalną pojęcia „pojazd specjalny” zawiera art. 2 pkt 36 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 110, z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem pojazd specjalny to pojazd samochodowy lub przyczepa, przeznaczone do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia; w pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tych funkcji.

Z uwagi na fakt, że w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wskazano ogólnie przepisy o ruchu drogowym, nie można przy wykładni wymienionego przepisu poprzestać jedynie na definicji pojazdu specjalnego zawartej w art. 2 pkt 36 Prawo o ruchu drogowym, lecz należy uwzględniać również przepisy wykonawcze do tej ustawy.

Istotne znaczenie dla zakwalifikowania środka transportowego, jako pojazdu specjalnego mają zatem przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (Dz. U. z 2019 r. poz. 2130). Z przepisów tych wynika, że rodzaj pojazdu oraz jego przeznaczenie, ustalane zgodnie z klasyfikacją, są danymi wpisywanymi do dowodu rejestracyjnego pojazdu (§ 11 ust. 2 pkt 23 i 24 powołanego rozporządzenia). W konsekwencji, jeżeli wpis w dowodzie rejestracyjnym klasyfikuje środek transportowy jako pojazd specjalny, to taki przedmiot opodatkowania jest zwolniony z podatku od środków transportowych.

Uwzględniając, że dowód rejestracyjny jest dokumentem urzędowym, o którym mowa w art. 194 § 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325, z późn. zm.), organ podatkowy rozstrzygając kwestię podatku od środków transportowych nie może dokonywać własnej interpretacji sprzecznej z danymi wynikającymi z tego dokumentu.

Trudno zatem uznać, że organ podatkowy powinien badać zakres zmian konstrukcyjnych oraz określać rzeczywiste przeznaczenie pojazdu.