Wpłacający podatek za podatnika bez uprawnień.

Zgodnie z art. 62b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa zapłata podatku może nastąpić także przez:

1) małżonka podatnika, jego zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę;

2) aktualnego właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, jeżeli podatek zabezpieczony jest hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym;

3) inny podmiot, w przypadku gdy kwota podatku nie przekracza 1.000 zł.

Przy czym, co istotne, w myśl art. 62b § 2 ustawy Ordynacja podatkowa w przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 1 i 3, jeżeli treść dowodu zapłaty nie budzi wątpliwości, co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika uznaje się, że wpłata pochodzi ze środków podatnika. Wedle zaś § 3 art. 62b ustawy Ordynacja podatkowa w przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 1-3, przepisy dotyczące zapłaty podatku przez podatnika stosuje się odpowiednio.

Przywołana regulacja prawna nie zmienia podstawowej zasady, że obowiązki podatkowe mają publicznoprawny charakter, są obowiązkami osobistymi i nie mogą być znoszone przez umowy cywilnoprawne zawierane między podatnikiem a osobą trzecią.

Dokonanie zapłaty podatku na rzecz podatnika przez osobę trzecią (wyręczyciela, posłańca, pełnomocnika) nie skutkuje przydaniem tej osobie specjalnej legitymacji procesowej do podejmowania w imieniu własnym i na swoją rzecz (zamiast podatnika) czynności wiążących się z tą wpłatą. I tak np., osoba wpłacająca nie ma uprawnienia do wnioskowania o wydanie postanowienia zaliczającego wpłatę, żądania doręczenia jej postanowienia i wnoszenia środków zażalenia na takie postanowienie. Fakt dokonania wpłaty za podatnika nie kreuje uprawnienia wpłacającego do zapoznawania się z danymi dotyczącymi wysokości zaległości podatkowej oraz odsetek za zwłokę. Wpłacający nie zostaje, poprzez fakt dokonania wpłaty na rzecz podatnika, wprowadzony do kręgu podmiotów mających dostęp do danych podatnika chronionych tajemnicą skarbową. Wpłacający na podstawie art. 62b nie ma środków prawnych, aby podważać skuteczność zaliczenia wpłaty na poczet zaległości podatkowej, a w razie stwierdzenia nadpłaty wpłacający nie ma uprawnienia do jej uzyskania (np. wyrok WSA w Gliwicach z 22 stycznia 2020 r., I SA/Gl 1109/19). Wpłacający nie może cofnąć dokonanej czynności wpłaty gotówkowej lub bezgotówkowej. A wobec braku uprawnienia do wnioskowania o wydanie postanowienia zaliczeniowego wpłacający nie może dochodzić nadpłaty od organu podatkowego. W razie podniesienia przez wpłacającego, że dokonał wpłaty za podatnika np. na skutek błędu, wpłacający może potencjalnie zgłaszać roszczenia cywilnoprawne tytułem bezpodstawnego wzbogacenia. Bezpodstawnie wzbogaconym będzie jednak podatnik, a nie organ podatkowy, a więc roszczenie wpłacającego powinno być kierowane wobec podatnika i z tego względu pozostaje poza sferą normowaną w Ordynacji podatkowej (B. Dauter, W. Gurba [w:] S. Babiarz, R. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, A. Olesińska, J. Rudowski, B. Dauter, W. Gurba, Ordynacja podatkowa. Komentarz, wyd. XII, Warszawa 2024, art. 62(b)).

Źródło: wyrok NSA z 9 kwietnia 2025 r. sygn. akt III FSK 1294/23.