O upomnieniu – z wpisów strony Podatkowy Referat.

Więcej niż jeden zobowiązany a upomnienie.

Jeżeli zobowiązany (podatnik) uchyla się od wykonania ciążących na nich obowiązków (zapłaty podatków) wierzyciel stosuje zasady określone w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jedną z pierwszych czynności podejmowanych przez wierzyciela jest przesłanie pisemnego upomnienie do zobowiązanego, w którym to wzywa zobowiązanego do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.

Z zakresu danych zawartych w § 2 rozporządzenia z dnia 4 grudnia 2020 r. w sprawie danych zawartych w upomnieniu (Dz. U. poz. 2194) wynika, że upomnienie kierowane jest do zobowiązanego wskazanego z imienia i nazwiska lub nazwy, adresu jego miejsca zamieszkania lub siedziby, a także numeru PESEL albo NIP albo REGON. Użycie tych danych w liczbie pojedynczej wskazuje na możliwość sporządzenia upomnienia na jednego zobowiązanego.

Jeżeli zatem dana należność pieniężna ciąży na więcej niż jednym zobowiązanym wierzyciel sporządza odrębne upomnienie do każdego z zobowiązanych.

Oznacza to, że jeżeli zobowiązanymi jest kilka podmiotów np. współwłaściciele nieruchomości zobowiązani do ponoszenia podatku od nieruchomości, wówczas do każdego z nich odrębnie jest kierowane upomnienie. Podobnie w przypadku gdy zobowiązanymi są współmałżonkowie – do każdego z nich kierowane jest odrębne upomnienie.

Wierzyciel doręcza upomnienie jednokrotnie.

Zasadą jest, że upomnienie tylko jednokrotnie przypomina zobowiązanemu o powinności wykonania danego obowiązku – pod rygorem przymusowego prawnego wyegzekwowania – niezależnie od tego ile razy w danej sprawie wystawiane będą tytuły wykonawcze i wszczynane postępowanie egzekucyjne, z tym jednak zastrzeżeniem, że zasada ta znajduje zastosowanie do sytuacji, gdy dotyczy niezmienionych podmiotów zobowiązanych do wykonania obowiązku, a także tak samo określonego obowiązku (wyrok NSA z 6 marca 2019 r. sygn. akt II OSK 566/17).

Czy można pominąć upomnienie?

Zgodnie § 2 pkt 2 rozporządzenie z dnia 30 października 2014 r. w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia (Dz. U. z 2023 r. poz. 1626) egzekucja administracyjna może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia w przypadku, gdy dotyczy należności pieniężnych, których obowiązek uiszczenia powstaje z mocy prawa, a wysokość tych należności została określona w ostatecznym orzeczeniu.

Warto w tym miejscu sięgnąć do wyroku NSA z 4 sierpnia 2017 r. sygn. akt II FSK 866/16, w którym to NSA stwierdza, że egzekucja administracyjna może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia jeżeli spełnione są trzy warunki.

Po pierwsze, egzekucja musi dotyczyć należności pieniężnych, których obowiązek uiszczenia powstaje z mocy prawa, a po wtóre musi być wydane ostateczne orzeczenie (np. decyzja) dotycząca tych należności. Brak obowiązku uprzedniego doręczenia upomnienia dotyczy tych należności pieniężnych, których wysokość została określona w orzeczeniu o charakterze deklaratoryjnym, czyli na gruncie postępowania podatkowego w decyzji określającej zobowiązanie podatkowe wydawanej na podstawie art. 21 § 1 pkt 1 i § 3 Ordynacji podatkowych, która zastępuje samoobliczenie podatnika (drugi warunek).

Trzecim warunkiem jest to, aby w tym ostatecznym orzeczeniu została określona wysokość należności, które będą dochodzone w egzekucji administracyjnej. Brak obowiązku doręczania upomnienia dotyczy wobec tego wyłącznie sytuacji, w których określenie należności pieniężnej w wysokości należnej do zapłaty wynika wprost z orzeczenia określającego zobowiązanie do zapłaty.

Małżonek podatnika zalegającego z zapłatą podatku bez upomnienia.

Zobowiązanym, zgodnie z art. 1a pkt 20 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jest osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadającą osobowości prawnej oraz osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym.

Zobowiązanym jest zatem podatnik, który zalega z zapłatą podatku i tylko do podatnika jako zobowiązanego wierzyciel przesyła upomnienie. Przepisy prawa nie nakładają obowiązku przesłania upomnienia do małżonka podatnika.

Jeżeli natomiast, zgodnie z odrębnymi przepisami odpowiedzialność zobowiązanego za należność pieniężną i odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie obejmuje majątek osobisty zobowiązanego i majątek wspólny, podstawą do prowadzenia egzekucji z majątku osobistego zobowiązanego i majątku wspólnego jest tytuł wykonawczy wystawiony na zobowiązanego (art. 27e § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Wówczas w części D „Informacje dotyczące należności pieniężnej” w poz. 6 zaznacza się kwadrat 1 „odpowiedzialność za należność pieniężną i odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie obejmuje również majątek wspólny zobowiązanego i jego małżonka”.