Odpowiedzialność solidarna osób fizycznych w podatku od nieruchomości.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.

Stosownie do art. 91 ustawy Ordynacja podatkowa do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych. W Kodeksie cywilnym zagadnienie odpowiedzialności solidarnej regulują przepisy art. 366 – 378.

Odpowiedzialność solidarna oznacza, że organ podatkowy (wierzyciel) może żądać całości lub części świadczenia (uiszczenia należnego podatku) od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych, przy czym aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani (art. 366 ustawy Kodeks cywilny).

Istota solidarnego obowiązku podatkowego sprowadza się do tego, że wszyscy współwłaściciele są zobowiązani do płacenia podatku od nieruchomości wspólnej, ale zapłacenie całego podatku przez jednego lub kilku z nich powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego w stosunku do wszystkich. Organ podatkowy wymierza zatem podatek osobom fizycznym w kwocie ogólnej w jednym nakazie płatniczym, gdyż nie jest upoważniony do dzielenia zobowiązania między współwłaścicieli na wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 31 sierpnia 2005 r. sygn. akt II SA/Wa 648/05.

W myśl art. 92 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, w przypadku zobowiązań, które powstają z chwilą doręczenia decyzji ustalającej odpowiedzialnymi solidarnie są podatnicy, którym doręczono decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego. Wyjątek stanowi łączne zobowiązanie pieniężne. W tym przypadku zasady odpowiedzialności solidarnej stosuje się z chwilą doręczenia decyzji (nakazu płatniczego) osobie, na którą, zgodnie z odrębnymi przepisami, wystawia się decyzję (nakaz płatniczy).

Zasada odpowiedzialności solidarnej nie przewiduje podziału podatku w stosunku do wysokości udziału podatnika, np. w decyzji ustalającej wysokość podatku od nieruchomości wykazuje się kwotę podatku w całości, bez podziału na poszczególnych współwłaścicieli. Nie ma znaczenia również wielkość udziałów. Podatnik posiadający najwięcej udziałów np. w nieruchomości wspólnej, jak i podatnik posiadający najmniej udziałów w tej nieruchomości odpowiadają w identyczny sposób za nieuregulowany podatek.

Jeżeli jeden z odpowiedzialnych solidarnie współwłaścicieli nie zapłaci należnego podatku, to wszyscy pozostali współwłaściciele odpowiadają z tytułu zaległości w sposób solidarny. Oznacza to, że mimo zapłacenia części podatku są nadal zobowiązani do zapłaty należnej od danej nieruchomości kwoty. W sytuacji braku wpłaty należy wystawić upomnienia do wszystkich współwłaścicieli (również do tych, którzy uiścili część podatku). W przypadku braku wpłat również tytuł wykonawczy wystawia się w pełnej kwocie zaległości odrębnie na każdego ze współwłaścicieli.

W przypadku podatku od nieruchomości małżonkowie nie są jedną stroną opodatkowania.

W zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości każdy z małżonków (jeżeli są współwłaścicielami nieruchomości) jest „odrębnym” zobowiązanym, dodatkowo na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych odpowiadającymi solidarnie za podatek od nieruchomości (z uwagi na to, że są współwłaścicielami nieruchomości, a nie dlatego że są małżeństwem). Konsekwencjami odrębności małżonków jako zobowiązanych w podatku od nieruchomości są np. obowiązek doręczania każdemu z małżonków decyzji wymiarowej (a nie małżeństwu), czy doręczenie upomnienia dla każdego z małżonków (a nie małżeństwu).

Oznacza to zatem, że każdy z małżonków jako „odrębny” zobowiązany może mieć „swój” termin przedawniania, a przerwanie lub zawieszenie biegu przedawniania (na podstawie art. 372 ustawy Kodeks cywilny) czy zwolnienie z długu (na podstawie art. 373 ustawy Kodeks cywilny) wobec jednego z małżonków nie będzie miało zastosowania wobec drugiego z małżonków.

W myśl art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jako współwłaściciele traktowani są małżonkowie co potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 lutego 2007 r. sygnatura II FSK 244/06. Organ podatkowy obowiązany jest doręczyć małżonkom jedną odrębną decyzję na nieruchomość wspólną (wchodzącą w skład majątku małżeńskiego) jak i odrębną w przypadku odrębnej własności każdego z nich. W decyzji wymiarowej dotyczącej nieruchomości wspólnej sporządzonej w dwóch egzemplarzach (jednobrzmiących) powinni być wykazani oboje małżonkowie jako podatnicy, zaś podatek w jednej kwocie i każdy z małżonków winien otrzymać decyzję.

Małżonkowie są jedną stroną postępowania, czyli „jednym zobowiązanym” tylko w podatku dochodowym od osób fizycznych przy łącznym opodatkowaniu sumy dochodów małżonków – co wynika z art. 6 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 133 § 3 w związku z art. 92 § 3 ustawy Ordynacja podatkowa – małżonkowie są opodatkowani łącznie (łączne opodatkowanie dotyczy tylko ich dochodów, a nie innego majątku), a nie każdy z małżonków odrębnie. Powyższa zasada dotycząca podatku dochodowego nie ma zastosowania do innych podatków, w tym do podatku od nieruchomości. Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy Ordynacja podatkowa nie zawierają takiej reguły, jak w wskazana w przepisach dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych.