Postępowanie w przypadku śmierci właściciela nieruchomości (wyjaśnienie RIO).

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku w piśmie nr RIO.II.025-26/24 z 6 listopada 2024 r. przedstawia zasady postępowania w przypadku śmierci właściciela nieruchomości w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W przypadku zgonu podatnika (w założeniu właściciela nieruchomości) oczywistym wydaje się, iż ustaje możliwość przypisu zobowiązania z tytuł opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wynikającego ze złożonej przez zmarłego deklaracji podatkowej, za kolejne okresy następujące po dacie zgonu. Ponadto w sytuacji, w której zmarły właściciel byłby równocześnie jedynym mieszkańcem, nieruchomość zmieniłaby status na niezamieszkałą a zatem ustałby obowiązek podatkowy. Ponieważ nie ma prawnych możliwości skutecznego przeniesienia obowiązków publicznoprawnych np. złożenia deklaracji wygaszającej zobowiązanie, nawet na spadkobierców koniecznym jest podjęcie odpowiednich działań z urzędu.

Obowiązkiem kierownika jednostki sektora finansów publicznych jest ustanowienie odpowiednich procedur i mechanizmów, w ramach kontroli zarządczej, za której ustanowienie i funkcjonowanie jest odpowiedzialny (art. 68 ustawy o finansach publicznych). Jednym z pożądanych elementów tego systemu jest przepływ informacji, co oznacza, iż w przypadku opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, której wysokość może być uzależniona od ilości osób zamieszkałych na nieruchomości, dane będące w posiadaniu ewidencji ludności dotyczące zgonów i urodzin winny być przekazywane komórce organizacyjnej urzędu prowadzącej sprawy z zakresu realizacji dochodów z tytułu opłaty. Umożliwia to właściwą i niezbędną reakcję służb organu podatkowego na sytuacje mogące skutkować zwiększeniem wysokości zobowiązania lub też konieczność podejmowania działań z urzędu w celu ograniczenia przypisu zobowiązania (kolejnych rat opłaty) wynikającego ze złożonej deklaracji. Ponieważ wszelkie zapisy w ewidencji księgowej dokonywane są w oparciu o dowody księgowe, także w tym przypadku pojawić się musi taki dokument. Dokumentem tym będzie wewnętrzny dowód księgowy w postaci noty księgowej. Rozwiązanie takie przewidują przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 208, poz. 1375) w § 4 ust. 4. Należy zatem na podstawie materialnego dowodu zgonu podatnika (właściciela nieruchomości) w postaci aktu zgonu (danych w nim zawartych) sporządzić notę księgową, która sformalizuje i uzasadni brak przypisu zobowiązania na kolejne okresy po miesiącu, w którym nastąpił zgon składającego deklarację.