Dokument do wykreślenia hipoteki przymusowej.

Ustanowiona hipoteka przymusowa na nieruchomości podatnika jako zabezpieczenie zaległości z tytułu podatku od nieruchomości została spłacona. Na podstawie jakiego dokumentu sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości wykreśli hipotekę przymusową?

Zgodnie z art. 94 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki. Oznacza to, że skutkiem wygaśnięcia wierzytelności, np z tytułu podatku od nieruchomości poprzez zapłatę, jest wygaśnięcie hipoteki przymusowej ustanowionej w oparciu o przepis art. 34 ustawy Ordynacja podatkowa. Niemniej, mimo wygaśnięcia hipoteki przymusowej, hipoteka ta jest ciągle ujawniona w księdze wieczystej danej nieruchomości. Powoduje to niezgodność treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Rozwiązaniem tej sytuacji jest złożenie wniosku o wykreślenie hipoteki.

Wykreślenie hipoteki jest wpisem w księdze wieczystej, o czym stanowi art. 626⁸ § 7 Kodeksu postępowania cywilnego. W związku z tym do wpisu stwierdzającego wygaśnięcie hipoteki stosuje się przepisy o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z art. 626² § 1 i § 3 Kodeksu postępowania cywilnego wniosek o wpis składa się na urzędowym formularzu, a do wniosku dołącza się dokumenty, stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Stosownie natomiast do art. 31 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu, natomiast wpis potrzebny do usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może nastąpić, gdy niezgodność będzie wykazana orzeczeniem sądu lub innymi odpowiednimi dokumentami. Przepis art. 31 ustawy o księgach wieczystych i hipotece określa wyłącznie formę dokumentu będącego podstawą wykreślenia hipoteki, nie wskazuje natomiast na rodzaj tego dokumentu.

Wygaśniecie wierzytelności (czyli wygaśniecie zobowiązania podatkowego) organ podatkowy potwierdza w oparciu o przepisy ustawy Ordynacja podatkowa. Na mocy art. 306a ustawy Ordynacja podatkowa organ podatkowy jest zobowiązany do wydania zaświadczenia.

Do potwierdzania wygaśnięcia zobowiązania podatkowego służy zaświadczenie o wysokości zapłaconej należności zabezpieczonej hipoteką przymusową lub zastawem skarbowym (ZAS-HZU) (wzór został określony w załączniku nr 9 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie zaświadczeń wydawanych przez organy podatkowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 730)). Organ podatkowy, który ustanowił hipotekę przymusową, na wniosek właściciela przedmiotu hipoteki przymusowej, który zapłacił należności zabezpieczone tą hipoteką przymusową wydaje temu właścicielowi zaświadczenie o wysokości zapłaconej należności zabezpieczonej hipoteką przymusową. Wydanie zaświadczenia na wniosek podlega opłacie skarbowej stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy o opłacie skarbowej. Opłata skarbowa od zaświadczenia ZAS-HZU wynosi 17 zł (załącznik do ustawy o opłacie skarbowej część II pkt 21 „Pozostałe zaświadczenia„).

Wydanie zaświadczenia jest obowiązkiem organu podatkowego. Wpływa na to nie tylko wskazany art. 306a ustawy Ordynacja podatkowa, ale również treść art. 100 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Zgodnie bowiem z tym przepisem w razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej.

Obowiązek dokonania wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej nie oznacza natomiast obowiązku złożenia wniosku do sądu o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej.

Przepis art. 100 ustawy o księgach wieczystych i hipotece nie nakłada na będący wierzycielem organ gminy obowiązku wystąpienia do sądu powszechnego z wnioskiem o wykreślenie ustanowionej na jego rzecz hipoteki. Z przepisu tego wynika jedynie, iż organ gminy będący wierzycielem ma obowiązek umożliwić właścicielowi nieruchomości, na której ustanowiono hipotekę, będącemu dłużnikiem dokonanie takiego wykreślenia, gdyż to w jego interesie leży doprowadzenie do zgodności stanu księgi wieczystej ze stanem rzeczywistym (wyrok WSA w Gdańsku z 1.12.2010 r., sygn. akt I SA/Gd 811/10).

Dokument zaświadczenia wraz z wnioskiem o wykreślenie wpisu hipoteki z księgi wieczystej na formularzu o wpis w księdze wieczystej (KW-WPIS) składa się w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce położenia nieruchomości.