Odpowiedzialność małżonka podatnika za podatki.

Podatnik odpowiada za podatki całym swoim majątkiem, bez żadnych ograniczeń kwotowych. Odpowiedzialność podatnika za charakter osobisty nieograniczony. A jak wygląda odpowiedzialność małżonka podatnika – nie za swoje podatki, lecz za podatki swojego współmałżonka? Kwestię tę reguluje przepis art. 29 ustawy Ordynacja podatkowa, niemniej konsekwencje tych regulacji wykraczają poza przepisy Ordynacji podatkowej sięgając do przymusowej egzekucji należnych podatków.

Stosownie do art. 29 § 1 w związku z art. 26 ustawy Ordynacja podatkowa: w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność podatnika za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.

Oznacza to zatem, że odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osoby pozostającej w związku małżeńskim obejmuje cały majątek podatnika, zarówno majątek odrębny, jak i wspólny – podatnika i jego współmałżonka.

Równolegle oznacza to, że odpowiedzialność małżonka podatnika – za podatki współmałżonka – obejmuje majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Małżonek podatnika ponosi zatem majątkowe konsekwencje zaległości podatkowych swojego współmałżonka. Ponosi konsekwencje z majątku wspólnego, ale co równie istotne, odpowiedzialność ta nie obejmuje majątku odrębnego małżonka podatnika

Odpowiedzialność małżonka podatnika powstaje z mocy prawa, bez wydawania jakichkolwiek decyzji przez organ podatkowy.

W przypadku odpowiedzialności małżonka podatnika podmiotem odpowiedzialnym pozostaje nadal podatnik, a nie małżonek podatnika (małżonek podatnika nie może być traktowany jak podatnik) i organ podatkowy oraz wierzyciel domaga się zapłaty należnego podatku od podatnika, a nie od małżonka podatnika, sięgając do majątku odrębnego podatnika i majątku wspólnego podatnika i jego małżonka.

Odpowiedzialność z majątku wspólnego podatnika i jego małżonka dotyczy małżeństwa, które pozostaje we wspólności majątkowej małżeńskiej. Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359), z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Cechą szczególną tej wspólności majątkowej są silne i bezpośrednie związki elementów interesu osobistego każdego z małżonków z ich wspólną sytuacją majątkową. Majątek odrębny małżonka stanowi jego wyłączną własność, a majątek wspólny małżonków jest współwłasnością łączną. Cechuje się ona tym, że w czasie trwania małżeństwa nie podlegają ani wyodrębnieniu udziały każdego z małżonków (cały majątek wspólny przysługuje w całości zarówno żonie, jak i mężowi), ani majątek wspólny nie może zostać podzielony. Oznacza to równocześnie, że majątek ten jest zarówno majątkiem tego z małżonków, na którym spoczywa dług publiczny, jak i majątkiem drugiego (wyrok WSA w Szczecinie z 12 września 2017 r. I SA/Sz 487/17).

Wspólność majątkowa może być wyłączona lub ograniczona małżeńską umową majątkową (tzw. intercyzą), zniesiona orzeczeniem sądu, może też ustać w razie ubezwłasnowolnienia małżonka lub orzeczenia o separacji. Zniesienie, wyłączenie lub ustanie małżeńskiej wspólności majątkowej ma zastosowanie w stosunku do zobowiązań podatkowych powstałych po dacie zawarcia intercyzy lub orzeczenia sądu. Stanowi o tym art. 29 § 2 ustawy Ordynacja podatkowa.